Duitse historici gaan digitaal

De meeste historici zullen hun werk waarschijnlijk behoorlijk gescheiden houden van hun getwitter en geblog. Daarin verschilt Nederland denk ik niet veel van Duitsland. Voor wie het anders wil doen heeft historica en bibliothecaresse bij het DHIP Mareike König een lezenswaardig artikel geschreven over het gebruik van Twitter voor historici. Zelf is ze zeer actief op twitter, maar het valt op dat in de genoemde lijsten als Twitterstorians weinig Nederlanders of Duitsers bevatten. Uitzonderingen in Duitsland zijn bekende experts voor Digital Humanities als Claudine Moulin en Peter Haber.

Buiten Twitter gebeurt in de Duitse geschiedwetenschap wel van alles op het digitale terrein. Zo leidt Haber zelf al sinds 1998 de website voor geschiedenis en digitale media hist.net. Er bestaan daarnaast verschillende online fora en naslagwerken waarop de academische historische gemeenschap actief is. Daarop  zijn niet alleen nieuwsberichten te vinden over congressen, tijdschriften en vacatures, maar ook inhoudelijke bijdragen van hoog niveau. Het bekendste geschiedwetenschappelijke forum in Duitsland is ongetwijfeld H-Soz-u-Kult. Alleen al de onuitspreekbare naam verraadt dat het platform al uit de begintijd van internet stamt (sinds 1996). Inmiddels is het onmisbaar voor wie op de hoogte wil blijven van wat in de Duitse geschiedwetenschap gebeurt. Het is tegenwoordig onderdeel van Clio, een portaal dat nog meer informatie (over projecten, archieven, instituten, publicaties) verzamelt.

Hiernaast groeit het aantal inhoudelijke geschiedwetenschappelijke portalen in Duitsland snel. Geschichte.transnational is een forum over – het zal toch niet – transnationale geschiedenis. Zeitgeschichte online een informatieportaal over eigentijdse geschiedenis. Een tegenhanger is Docupedia-Zeitgeschichte, dat zich met kwalitatief hoogwaardige artikelen vooral op de inhoud richt (“Begriffe, Methoden und Debatten der zeithistorischen Forschung”). Voor het Droste-effect: van Habers hand verscheen op Docupedia zojuist een bijdrage over ‘Zeitgeschichte und Digital Humanities’. Ook een prachtig en hoogwaardig themaportaal: Europäische Geschichte Online. En als voorbeeld van succesvolle online samenwerking tussen (niet alleen Duitse) geschiedwetenschap en cultureel erfgoed: Inventing Europe.

Naast inhoudelijke portalen heeft historisch Duitsland internet (en de sociale media) ontdekt als middel om te verbinden en projecten op elkaar af te stemmen. ‘Wissen in Verbindung‘, met andere woorden. Naast het recente initiatief achter die link, valt te denken aan Hypotheses.org, een platform voor aan elkaar gekoppelde blogs geïnitieerd door – daar heb je het weer – het DHIP. In Berlijn hebben alle wetenschappelijke instellingen voor wetenschapsgeschiedenis elkaar gevonden in Wissensgeschichte in Berlin, waaruit uiteindelijk weer een fysiek centrum moet rollen. Een van de initiatiefnemers, het Max-Planck-Institut für Wissenschaftsgeschichte, is zeer actief op het digitale vlak. Dat blijkt niet alleen uit de diverse DH-projecten (zie hier of hier of hier), maar ook uit het digitaal beschikbaar stellen van nieuwe publicaties via edition-open-acces.

Digitaal publiceren wordt van meer kanten gestimuleerd. Perspectivia is een platform voor publicaties uit alle geesteswetenschappelijke richtingen. Op OpenEditionBooks moeten tegen het einde van 2012 zo’n duizend online doorzoekbare boeken gepubliceerd zijn (en de bedoeling is dat dat aantal daarna snel groeit).

Aardig is dat de digitale initiatieven zelf weer tot (historische) reflectie leiden. Peter Haber schrijft veel over digitale geschiedwetenschap (ook in boekvorm). En hij is de projectleider van een onderzoek naar de wijze waarop blogs de geschiedwetenschap veranderen. Het is natuurlijk niet verwonderlijk. Internet 2.0 brengt ook de gemeenschap van historici in beweging. Niemand weet nog waar dat toe leidt, maar vast staat dat het enige invloed heeft.