• Omzien in bewondering – Anne Kox neemt afscheid

    ‘Omzien in bewondering’ heette, met een variatie op de beroemde herinneringen van Annie Romein-Verschoor, de afscheidsrede die Anne Kox op 12 september uitsprak in de Aula van de Universiteit van Amsterdam. Met deze rede nam Kox afscheid als hoogleraar in de geschiedenis van de natuurkunde aan deze universiteit. Kox’ bewondering uit de titel gold –…

  • Archief kleurt leven van Paul Ehrenfest verder in

    Museum Boerhaave in Leiden heeft een belangrijke aanvulling ontvangen op zijn archief van theoretisch fysicus Paul Ehrenfest (1880-1933). Vrijdag 31 mei organiseerde het museum een symposium over het belang ervan – en van dat van Ehrenfest zelf. Ter afsluiting overhandigde prof.dr. Diana K. Buchwald, directeur van het Einstein Papers Project aan het California Institute of…

  • Wat deed opa eigenlijk tijdens de oorlog?

    Duitsland discussieert weer over zijn nazi-verleden. En hoe. Aanleiding is deze keer de driedelige tv-serie ‘Unsere Mütter, unsere Väter’, die aan de hand van de levenswandel van vijf vrienden inzichtelijk probeert te maken hoe de oorlog en de jodenvernietiging realiteit konden worden. Vooral het persoonlijke perspectief lokt veel reacties uit. De titel suggereert er immers…

  • De (de)constructie van HhhH

    Operatie Anthropoid moest het boek eigenlijk heten. ‘[Ik heb] nooit aan een andere titel gedacht’, schrijft Laurent Binet in en over het boek waarmee hij in 2010 de belangrijkste Franse literatuurprijs won. Als er toch een andere titel op de kaft is verschenen, voegt hij toe, komt dat omdat de uitgever hem heeft overgehaald. Slimme…

  • Plaatsen van herinnering rond Ieper

    Ik was vergeten hoe indrukwekkend een bezoek aan de Vlaamse Westhoek kan zijn als je geïnteresseerd bent in de Eerste Wereldoorlog. Een jaar of tien geleden was ik er al eens, in het kader van een college van Koen Koch. Toen deden we de Westhoek in minder dan een dag, op weg naar de Somme…

  • Latere daders in Das weisse Band

    Duitsland, 1913. Een veelzeggend land in een veelzeggend jaar. Het is de vooravond van de oorlog waarin Europa, zoals dat heet, zijn onschuld verloor. Vanaf die Eerste is zeker voor het verslagen Duitsland een rechte lijn te trekken naar de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. De verliezers van 1914-1918 die twintig jaar later wraak namen…

  • Digital Humanities: wat is dat?

    Begin september 2012 organiseerde het Humanities Research Institute van de Universiteit van Sheffield een Digital Humanities-congres. Als één ding duidelijk was geworden na drie dagen vol presentaties, was dat het begrip Digital Humanities (DH) zoveel verschillende betekenissen heeft als er mensen zijn die zich ermee bezighouden. Ik ken inmiddels geen geesteswetenschapper meer zonder computer, dus in…

  • Superhelden en het debat rond human enhancement

    Comics vormen net als andere vormen van populaire cultuur zo’n mooi object van historisch onderzoek. Ze weerspiegelen de hoop en de angsten van culturen, geven inzicht in historische mentaliteiten en zijn bovenal altijd zo prachtig tijdgebonden. Comics geven kortom veel prijs over de sociaal-culturele en politieke context waarbinnen ze verschijnen. Het is niet voor niets…

  • Genetisch denken in de populaire cultuur

    Eerder schreef ik hier over het kijken naar grappen als ingang tot een historische cultuur, tot een vroegere mentaliteit. Grappen hebben een bepaalde betekenis. Erachter komen wat die betekenis is, is iets ontdekken van de normen en waarden van een cultuurgemeenschap. De in Nederland tot een cliché verworden Belgenmoppen zeggen iets over de houding van…

  • Het nut van Open Access en digitaal publiceren

    Open Access is de toekomst voor wetenschappelijk Nederland. Het aantal initiatieven voor OA-publicaties stijgt gestaat. In mijn eigen vakgebied publiceert de Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden – Low Countries Historical Review sinds dit jaar volgens het OA-principe. Het wetenschapshistorisch periodiek Studium ging het sinds 2011 voor. En op OAPEN zijn Nederlandse wetenschappelijke…